Nasza rozmowa z Łukaszem Nowackim prezesem Fundacji Transformacja
1. W organizacji zajmujesz się m.in. permakulturą i eko designem co to właściwe jest ?
Kiedy obserwuję świat dookoła mnie, bardzo często zauważam, jak wiele rzeczy nie działa tak, jak mogłoby lub tak jak powinno działać. Nie chodzi tu jedynie o rzeczy materialne – gadżety cywilizacji, ale przede wszystkim o system społeczny w jakim żyjemy, o relacje między ludźmi, między nami a środowiskiem. Żyjemy w świecie upośledzonego systemu wytwarzania i dostarczania żywności. Przedmioty codziennego użytku wytwarzane są często tysiące kilometrów od miejsca gdzie są później użytkowane. To wszystko generuje olbrzymie straty energii i surowców naturalnych. Następnie wmawia się nam, że tak musi być. A tak nie musi być! Wiele z tych rzeczy wymaga zmian, parafrazując słowa R. BuckminsterFuller’a: to czego potrzebujemy to REWOLUCJA PROJEKTOWA. Tym właśnie zajmuje się w Fundacji TRANSFORMACJA, a permakultura i design zrównoważony są obszarami, które te problemy mogą rozwiązać. Naszą misją jest transformacja sposobu patrzenia na przestrzeń życiową, jej wpływ na życie i rozwój człowieka. Dzięki temu że żyjemy w świecie niemal zdominowanym przez nieograniczony dostęp do informacji, jedyne co należy zrobić to połączyć dostępne narzędzia i potencjał twórczy człowieka z rozwiązaniami, jakie natura testuje już od 4,6 miliarda lat i przygotować podłoże pod nadchodzącą rewolucję! Permakultura pozwala projektować i tworzyć zrównoważone systemu wytwarzania i dystrybucji żywności, z jednoczesnym poszanowaniem i stosowaniem w praktyce praw natury. Design zrównoważony.. to również idea projektowania w zgodzie z prawami świata przyrodniczego.
2. A żyjące systemy recyclingu wody?
Żyjące systemy recyklingu wody, to idealny przykład projektowania zrównoważonego. Jest to instalacja, która wykorzystuje materiały z recyklingu oraz procesy naturalne do oczyszczania i ponownego wykorzystania, zużytej wcześniej, wody. Materiały odzyskane, posłużyły do zbudowania szkieletu, który podtrzymuje procesy biologiczne umożliwiające oczyszczanie wody, tak jak ma to miejsce w naturalnym strumieniu, rzece czy jeziorze. Podstawą funkcjonowania jest umiejętne zaprojektowanie sztucznego ekosystemu, składającego się z sieci troficznej wielu organizmów żywych – mikroorganizmów, roślin, zwierząt i grzybów. Ich działania oczyszczają wodę. Instalacja służy zademonstrowaniu tego, że na małej powierzchni, przy zużyciu niewielkiej ilości energii można z powodzeniem odzyskiwać bardzo cenne zasoby, które w obecnym świecie są zwyczajnie marnowane lub traktowane jak problem, którego trzeba się szybko pozbyć z otoczenia. Poprzez tą realizację pokazałem, że można zrobić coś inaczej, lepiej.
3. Spotkałeś się z przykładami ogrodów na dachach domów? Co sądzisz o takim pomyśle? Czy każdy może założyć sobie ogród np. na balkonie? Co jest potrzebne?
Obecnie miasta zajmują nieco ponad 2% powierzchni Ziemi. We współczesnych aglomeracjach żyje blisko 70% populacji człowieka i każdy mieszka lub pracuje w jakimś budynku. Każdy z tych budynków zajmuje określoną przestrzeń, która siłą rzeczy została odebrana naturze. Ponadto każdy z budynków ma jakiś rodzaj dachu i na większości tych dachów można odtworzyć tzw. Powierzchnię biologicznie czynną np. w postaci ogrodu na dachu. Patrząc na funkcjonowanie współczesnych miast dostrzegam kolejną wadę. Mam wrażenie, że każde miasto funkcjonuje trochę jak prowizorka a nie świadomie zaprojektowana struktura. Budując miasta skupiamy się na ich kształcie, wielkości, wyglądzie budynków, prześcigamy się w tym który będzie najwyższy. Zupełnie nie skupiamy uwagi na podstawowych procesach takich jak dostarczanie i oczyszczanie wody, dostarczanie żywności i utylizacja odpadów. To wszystko dzieje się jakby z boku, poza naszą świadomością. Wydaje mi się, że obserwując współczesne miasta z pewnej perspektywy, można uznać je za wielką prowizorkę. Zbudujmy wielkie gmachy, dajmy ludziom obietnicę pracy, dostępu do wiedzy i rozrywek, to pozwoli utrzymać te wielkie budynki dzięki podatkom. A jak ktoś zada pytanie, ok a co Ci ludzie będą jedli. To w tym momencie pada odpowiedź: a tym się nie przejmujmy.. Na razie będziemy dostarczać żywność z zewnątrz. To „na razie” trwa po dziś dzień i nikt jeszcze nie uświadomił sobie tego że żywność powinna być wytwarzana lokalnie, tam gdzie później będzie konsumowana. Mogą do tego służyć właśnie ogrody dachowe czy balkonowe. A co jest potrzebne aby taki ogród założyć? Oczywiście podstawowe składniki świata przyrody: woda, ziemia (gleba), powietrze, energia w postaci światła słonecznego, zwierzęta i rośliny. My ludzie jesteśmy jedynie odźwiernymi, którzy tym składnikom otwierają furtkę do naszego sztucznego świata, poprzez przemyślane zarządzanie tymi zasobami. Przykładem może być gleba. Mamy olbrzymie deficyty gleby, zwłaszcza w miastach. A możemy ją w prosty sposób otrzymać poprzez kompostowanie odpadów organicznych. Kompostować można wszędzie, nawet na balkonie, co pokazałem realizując projekt balkonu permakulturowego.
4. Czym dla Ciebie jest zrównoważony rozwój?
Zrównoważony rozwój jest dalece uproszczonym sposobem patrzenia na świat, który jest niezwykle bioróżnorodny i nie ogranicza się jedynie do człowieka i wymyślonego przez nas systemu gospodarczego. Oprócz społeczeństwa i gospodarki jest jeszcze jeden, kluczowy element – środowisko naturalne. Ten trzeci składnik warunkuje rozwój życia na Ziemi, więc warto o tym pamiętać. Idea zrównoważonego rozwoju przypomina nam, że zdrowy rozwój, zależy od zdrowia trzech podstawowych fundamentów tego rozwoju. Nie dwóch i nie jednego.. a trzech równoważnych elementów większego systemu.
5. Skąd pasja i pomysły?
Pasja z serca. Nie wiem skąd się to bierze, ja to określam terminem ISKRA. Jest to rodzaj podekscytowania, który powoduje, że gdy wpadam na jakiś pomysł, na rozwiązanie jakiegoś problemu, nie mogę spać spokojnie, ponieważ rozpiera mnie wewnętrzna energia, która skłania do działania. Albo kogoś to męczy wewnętrznie albo nie J. A same pomysły głównie ze snów oraz z inspiracji naturą. Przyroda wypracowała w toku ewolucji rozwiązania wszystkich problemów z jakimi się borykamy. Wystarczy te rozwiązania odnaleźć.
6. Gdybyś miał możliwość rozwiązać jeden problem środowiskowy byłoby to…?
Jeżeli mogę poruszać się w świecie nieograniczonych możliwości to na jeden milion lat zabrałbym wszystkich ludzi na kosmiczną podróż. To byłby wystarczający czas, żeby Ziemia mogła od nas odpocząć i się zregenerować. Schodząc nieco bardziej na przyziemny grunt, przede wszystkim przestałbym przeszkadzać przyrodzie i z nią walczyć. To znaczy, chciałbym nauczyć ludzi jak postępować zgodnie z prawidłami świata przyrody a nie przeciwko nim. Sam uczę się tego każdego dnia.
